سهم‌الارث فرزند خوانده در قانون ایران
یکی از سؤالات رایج در حوزه حقوق خانواده و ارث، مسئله سهم‌الارث فرزند خوانده است. با توجه به تحولات جامعه و افزایش تعداد فرزندخواندگی‌ها، آگاهی از قوانین مربوط به حقوق این فرزندان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله، به بررسی جامع و کامل سهم‌الارث فرزند خوانده بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ایران می‌پردازیم و ابهامات موجود در این زمینه را روشن می‌کنیم.
تفاوت فرزند خوانده و فرزند نسبی: مبنای ارث در قانون ایران
در نظام حقوقی ایران، مبنای اصلی ارث، "نسب" است؛ یعنی ارتباط خونی و خویشاوندی. این اصل در ماده ۸۶۱ قانون مدنی به صراحت بیان شده است. بر این اساس، فرزندان نسبی (یعنی فرزندانی که از رابطه خونی به پدر و مادر خود مرتبط هستند) از والدین خود ارث می‌برند و والدین نیز از فرزندان نسبی خود.
از سوی دیگر، "فرزند خوانده" کسی است که بر اساس حکم قضایی و در چارچوب قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب سال ۱۳۹۲ به سرپرستی خانواده‌ای پذیرفته می‌شود. هدف اصلی این قانون، تأمین منافع عالیه کودک و فراهم آوردن یک محیط خانوادگی مناسب برای اوست.
آیا فرزند خوانده از والدین خود ارث می‌برد؟
با توجه به مبنای نسبی بودن ارث در قانون مدنی ایران، پاسخ صریح و قانونی این است که فرزند خوانده به طور مستقیم از والدین خوانده خود ارث نمی‌برد. دلیل این امر، عدم وجود رابطه نسبی (خونی) میان فرزند خوانده و والدین خوانده است.
راه‌های انتقال مال به فرزند خوانده
با وجود عدم ارث‌بری مستقیم، والدین خوانده می‌توانند از طرق قانونی دیگر، مال خود را به فرزند خوانده منتقل کنند. این روش‌ها شامل:
- وصیت: مهمترین و رایج‌ترین راه برای انتقال اموال به فرزند خوانده، وصیت کردن است. هر فرد می‌تواند تا یک سوم اموال خود را برای بعد از فوت، به نفع هر شخصی (از جمله فرزند خوانده) وصیت کند. در صورتی که والدین خوانده قصد دارند بیش از یک سوم اموال خود را به فرزند خوانده ببخشند، این وصیت نیاز به تنفیذ وراث دیگر (وارثان نسبی) دارد. لازم به ذکر است که وصیت‌نامه باید به صورت قانونی و با رعایت تشریفات مربوطه تنظیم شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد ابطال وصیت‌نامه می‌توانید به مقاله مربوطه مراجعه کنید.
- هبه (بخشیدن مال در زمان حیات): والدین خوانده می‌توانند در زمان حیات خود، تمام یا بخشی از اموالشان را به صورت هبه (بخشیدن) به فرزند خوانده منتقل کنند. این کار می‌تواند به صورت رسمی (با سند رسمی) یا غیررسمی انجام شود. در صورتی که قصد دارید مال غیرمنقول (مانند ملک) را هبه کنید، تنظیم سند رسمی ضروری است.
- صلح: صلح نیز یکی دیگر از عقود قانونی است که به موجب آن می‌توان مال را به فرزند خوانده منتقل کرد. صلح می‌تواند در قالب صلح عمری یا صلح رقبی و... انجام شود. در صلح عمری، فرد حق انتفاع از ملک را تا زمان حیات خود برای فرزند خوانده یا شخص دیگری قرار می‌دهد.
- خرید و فروش (بیع): والدین خوانده می‌توانند اموال خود را به فرزند خوانده بفروشند. البته این روش بیشتر جنبه صوری پیدا می‌کند مگر آنکه فرزند خوانده واقعاً توانایی پرداخت ثمن معامله را داشته باشد.
تکالیف متقابل والدین خوانده و فرزند خوانده
هرچند فرزند خوانده از والدین خوانده ارث نمی‌برد، اما رابطه حقوقی میان آنها صرفاً به انتقال اموال محدود نمی‌شود. قانون، تکالیف و حقوق متقابلی را نیز برای آنها در نظر گرفته است:
- نفقه: والدین خوانده مکلف به پرداخت نفقه فرزند خوانده هستند، درست مانند فرزندان نسبی. این نفقه شامل هزینه خوراک، پوشاک، مسکن، تحصیل و درمان است.
- حضانت: حضانت و نگهداری از فرزند خوانده بر عهده والدین خوانده است و آنها مسئول تربیت و نگهداری وی هستند.
- ولایت: والدین خوانده، ولایت قهری بر فرزند خوانده ندارند. ولایت قهری تنها به پدر و جد پدری فرزند نسبی اختصاص دارد. اما می‌توانند با مراجعه به دادگاه، درخواست سرپرستی و قیمومیت فرزند خوانده را داشته باشند.
نتیجه‌گیری
در حقوق ایران، به دلیل عدم وجود رابطه نسبی، فرزند خوانده به طور مستقیم از والدین خوانده خود ارث نمی‌برد. با این حال، قانون راهکارهای متعددی را برای انتقال اموال به فرزند خوانده پیش‌بینی کرده است که مهمترین و مطمئن‌ترین آنها، وصیت‌نامه است. همچنین، والدین خوانده در قبال فرزند خوانده خود دارای تکالیفی نظیر پرداخت نفقه و حضانت هستند.
با توجه به پیچیدگی‌های حقوقی مربوط به ارث و فرزندخواندگی، اکیداً توصیه می‌شود در صورت نیاز به هرگونه مشاوره حقوقی در این زمینه، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت نمایید. یک وکیل می‌تواند با ارائه راهنمایی‌های دقیق و کاربردی، شما را در تصمیم‌گیری‌های صحیح یاری رساند و از بروز مشکلات آتی جلوگیری کند. برای مثال، تنظیم یک وصیت‌نامه معتبر و قانونی که خواسته‌های شما را به درستی منعکس کند، نیازمند دانش حقوقی است. همانطور که در مقاله "مدارک لازم برای انحصار وراثت و مراحل قانونی آن" نیز اشاره شد، مسائل مربوط به ارث، نیازمند دقت و رعایت تشریفات قانونی است.
نظرات حقوقی (۰)
هیچ نظری ثبت نشده است. اولین نظر حقوقی را شما ثبت کنید! 💬