مهریه بعد از فوت همسر: آیا والدین او مسئول پرداخت‌اند؟
مهریه یکی از اساسی‌ترین حقوق مالی زن در عقد نکاح است که با فوت همسر از بین نمی‌رود. اما اگر متأسفانه همسر فوت کنند و اموال کافی (ترکه) برای پرداخت مهریه وجود نداشته باشد، آیا می‌توان برای مطالبه مهریه به سراغ پدر و مادر همسر رفت؟ این پرسش، دغدغه حقوقی بسیاری از بانوان در مواجهه با فقدان وراث است. در این مقاله، با استناد به قوانین حقوقی ایران، به طور دقیق بررسی می‌کنیم که چه زمانی این مطالبه از والدین همسر قانونی است.
بخش اول: اصل اولیه؛ مهریه دین ممتاز بر ترکه (مقدمه حقوقی)
بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، مهریه به محض وقوع عقد، حق قانونی زن است. پس از فوت شوهر، مهریه تبدیل به یک دین ممتاز بر عهده متوفی می‌شود. این یعنی مهریه شما باید قبل از تقسیم ارث و پرداخت سهم‌الارث به سایر ورثه، از کل اموال باقی‌مانده از همسرتان (ترکه) پرداخت شود.
مطابق ماده ۸۶۹ قانون مدنی، ترتیب پرداخت دیون متوفی به شرح زیر است:
- هزینه‌های کفن و دفن و تجهیز متوفی.
- پرداخت دیون ممتاز، که مهریه شما جزو همین دسته است.
- پرداخت سایر دیون و بدهی‌ها.
- تقسیم باقی‌مانده اموال تحت عنوان سهم‌الارث بین وراث قانونی.
در شرایط عادی، اگر ترکه متوفی کفایت نکند، هیچ‌کدام از ورثه (از جمله پدر و مادر همسر) **وظیفه قانونی** ندارند که این بدهی را از اموال شخصی خود بپردازند. آن‌ها فقط تا سقف سهم‌الارثی که به ایشان می‌رسد، مسئول دیون هستند.
بخش دوم: استثنائات چهارگانه؛ مسئولیت والدین همسر
مطالبه مهریه از پدر یا مادر همسر، تنها در شرایط حقوقی خاص و کاملاً مستدل امکان‌پذیر است. اگر به این مسیر می‌اندیشید، **ضروری است** که برای جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه، حتماً از مشاوره وکیل متخصص بهره بگیرید.
این استثنائات مهم به شرح زیر هستند:
۱. تعهد شخصی یا ضمانت‌نامه رسمی
اگر پدر یا مادر همسر شما در زمان عقد، در سندی رسمی (مانند سند ازدواج) یا یک قرارداد مجزا، پرداخت کل یا بخشی از مهریه را شخصاً تعهد کرده یا به عنوان ضامن پرداخت، امضا کرده باشند، این تعهد بر جای خود باقی است و شما می‌توانید بر اساس سند رسمی، به طرفیت متعهد یا ضامن، اقدام قانونی نمایید.
۲. مطالبه از سهم‌الارث شوهر از والدینش
یکی از رایج‌ترین چالش‌ها زمانی است که پس از فوت همسرتان، پدر یا مادر او نیز فوت می‌کنند و مالی از خود به جا می‌گذارند. در این حالت:
آنچه به عنوان سهم‌الارث به همسر متوفی شما می‌رسد، وارد ماترک (ترکه) او می‌شود. از آنجایی که مهریه شما از ترکه همسرتان اولویت دارد، شما حق دارید مهریه را از محل همین سهم‌الارث دریافتی، مطالبه و وصول کنید.
۳. هبه و بذل مال به عنوان مهریه
اگر پدر یا مادر شوهر در زمان عقد، مال معینی (مانند یک قطعه زمین یا بخشی از یک ملک) را به عنوان مهریه به شما بذل یا هبه کرده باشند، این مال دیگر متعلق به آن‌ها نیست و شما می‌توانید آن را از ایشان مطالبه کنید، حتی اگر همسرتان فوت کرده باشد.
۴. وصایت یا وقف برای پرداخت مهریه
در مواردی نادر، ممکن است متوفی یا حتی والدین او، از طریق وصیت‌نامه قانونی، مالی را برای پرداخت مهریه شما وصیت کرده باشند یا مالی را با همین نیت وقف کرده باشند. در این صورت نیز شما می‌توانید از محل مال موصّی به یا موقوفه، مهریه را وصول کنید.
بخش سوم: راهکار و چکیده نهایی (پیچیدگی‌های حقوقی)
باید توجه داشت که در غیاب استثنائات فوق، مطالبه مهریه از والدین همسر، معمولاً در دادگاه با موفقیت همراه نیست. بنابراین، اگر همسرتان مالی برای پرداخت باقی نگذاشته‌اند و والدین او نیز هیچ تعهدی نداده‌اند، شما با چالش حقوقی جدی روبه‌رو خواهید شد.
آنچه باید بدانید:
| وضعیت حقوقی | امکان مطالبه از والدین همسر |
|---|---|
| همسر فوت کرده و والدین او در قید حیات هستند و تعهدی نداده‌اند. | خیر، مگر از محل سهم‌الارث شوهر (در صورت فوت والدین بعد از شوهر). |
| همسر فوت کرده و والدین او (در زمان حیات) پرداخت مهریه را کتباً ضمانت کرده‌اند. | بله، می‌توان بر اساس ضمانت‌نامه قانونی، اقدام کرد. |
| همسر فوت کرده و هیچ مالی ندارد، اما والدین او بسیار ثروتمند هستند. | خیر، ثروت والدین مسئولیتی ایجاد نمی‌کند. |
در این دعاوی پیچیده که مربوط به ترکه و ارث هستند، اخذ وکیل یک ضرورت است. وکیل متخصص با پیگیری مراحل انحصار وراثت، استعلام دقیق اموال متوفی (از جمله سهم‌الارث‌های احتمالی آینده از والدین) و بررسی مدارک تعهد، بهترین راهکار قانونی برای احقاق حق شما را مشخص می‌کند. برای اطمینان از اینکه حتی یک ریال از حق قانونی شما تضییع نشود، توصیه می‌کنیم پیش از هرگونه اقدامی، مسیر خود را با مشاوره حقوقی روشن سازید.
نظرات حقوقی (۰)
هیچ نظری ثبت نشده است. اولین نظر حقوقی را شما ثبت کنید! 💬