رای وحدت رویه وجه التزام

مطالبه وجه التزام:

وجه التزام:

در این مقاله سعی داریم در مورد وجه التزام یا همان خسارت قراردادی و شرایط و نحوه مطالبه آن اطلاعات مفید و کاربردی را در اختیار شما قرار دهیم.

وجه التزام یا همان خسارت قراردادی مبلغی است که در قرارداها با توافق طرفین برای زمان تخلف از تعهدات تعیین می گردد.این تخلفات قراردادی ممکن است ناشی از عدم انجام تعهد به صورت کامل و یا ناشی از تاخیر در انجام تعهد باشد.

بارزترین نمونه قرارداد وجه التزام در مبایعه نامه های املاک یا اجاره نامه هاست.خسارتی که در اثر تاخیر در تحویل مبیع یا انتقال سند مشخص می گردد یا خساراتی که در تاخیر در تخلیه ملک یا تسلیم ودیعه مشخص می شود از این نمونه است.اینگونه خسارات اگر ناشی از تاخیر در انجام تعهد باشد معمولا به صورت روزانه تعیین می گردند .

شرایط دریافت وجه التزام:

مطالبه وجه التزام قراردادی دارای شرایط و مراحلی می باشد.شرط مطالبه وجه التزام رعایت تمام تعهدات قرارداد از طرف مدعی می باشد.مثلا اگر می خواهید خسارت قراردادی ناشی از تاخیر در انتقال سند رسمی را دریافت نمایید باید حتما خود در تاریخ مقرر در دفتر اسناد رسمی تعیین شده در قرارداد حضور پیدا کرده و نامه عدم حضور را اخذ نمایید.در غیر اینصورت یعنی زمانی که شما هم به وظایف قانونی و قراردادی خود عمل نکرده باشید هر گز نمی توانید برای اخذ وجه التزام از دادگاه رایی مطابق اهداف خود بگیرید.

برای مطالبه وجه التزام جدا از انجام تعهدات قراردادی توسط مدعی الزاما باید از طریق تقدیم دادخواست مطالبه وجه التزام قراردادی اقدام نمود.این دادخواست یک دعوای مالی بوده و باید هزینه دادرسی معادل سه و نیم درصد از مبلغ وجه التزام را پرداخت نمایید.

بعد از شروع جریان دادرسی شرایط مطالبه وجه التزام در دادگاه مورد بررسی قرار می گیرد.در این شرایط خواهان باید انجام کلیه تعهدات قراردادی خود را با مدارک لازم اثبات نماید .سپس به استناد قرارداد خسارت قراردادی مورد توافق را مطالبه نماید.

3 راه دفاع در برابر مطالبه وجه التزام:

خوانده در لایحه دفاعیه وجه التزام نیز برای رهایی از پرداخت به چندین روش می تواند از خود دفاع نماید:

1. اینکه ثابت کند خواهان نیز به تعهدات قراردادی خود عمل نکرده و درنتیجه مستحق دریافت خسارت نمی باشد.
2. عوامل خارجی و فرس ماژور خارج از قدرت و اختیار وی مانع از انجام تعهدات شده است.نمونه بارز این مسئله در شرایط فعلی عدم تخلیه ملک در موعد مقرر به دلیل تبعیت از مصوبه ستاد ملی کرونا می باشد.در این شرایط چون عدم انجام تعهد به دلیل شرایط خاص و قانون خاص می باشد مانع از صدور حکم به خسارت قراردادی می باشد.
3. در بعضی موارد گذشت مدت زمان نامتعارف از مطالبه خسارت برای دادگاه به منزله یک توافق شفاهی در این زمینه می باشد و مانع از صدور حکم به خسارت قراردادی می شود.مثلا اگر مستاجری بعد از اتمام مدت اجاره برای چندین سال در ملک سکونت داشته و مالک تخلیه ملک را نخواسته باشد حکم به پرداخت خسارت روزانه قراردادی نشده و در نهایت اجرت المثل با جلب نظر کارشناس تعیین خواهد شد.

نمونه دادخواست مطالبه وجه التزام قراردادی در سایت عدل ایران موجود است که در شرایط عادی قرارداد و مطالبه وجه کافی برای رسیدن به مقصود است.

اما تاکید می کنیم که این نمونه دادخواست مطالبه وجه التزام برای شرایطی مفید است که قرارداد به صورت عادی جلو رفته و شما تعهدات خود را به انجام رسانده اید و مدارک لازم و مثبت را نیز در دست دارید. بنابراین اگر قرارداد شما دارای شرایط خاصی بوده یا طرف مقابل از خلاهای قانونی برای فرار از انجام تعهدات خود بهره برده است برای تهیه نمونه دادخواست مطالبه وجه التزام به نمونه های زیادی که در سایت های مختلف وجود دارد اکتفا نکرده و از مشاوره و مساعدت یک وکیل دادگستری حرفه ای در این زمینه استفاده نمایید.در غیر اینصورت وقت و هزینه زیادی را بی نتیجه هدر خواهید داد.

ماده 230 قانون مدنی:

ماده قانونی مرتبط با وجه التزام قراردادی ماده 230 قانون مدنی می باشد.مطابق این ماده قاضی نمی تواند طرف مقابل را به کمتر یا بیشتر از آنچه طبق توافق طرفین تعیین گردیده است محکوم نماید .

این ماده قانونی همان مزیت تعیین وجه التزام در قرارداد است.چرا که در این صورت خواهان صرفا باید انجام تعهدات از طرف خود و عدم انجام تعهدات از طرف مقابل را ثابت نماید و دیگر نیازی به اثبات ورود ضرر و میزان آن نیست.

چنانچه در قراردادی این خسارت مورد توافق طرفین واقع نشود ،خواهان باید عدم انجام تعهدات و در نتیجه آن ورود ضرر و مبلغ آن را ثابت کند.

در مواردی که خسارت برای تاخیر در انجام تعهد تعیین می گردد می توان ضمن الزام طرف مقابل ،خسارت روزانه را نیز مطالبه کرد.مانند مطالبه خسارت تاخیر در تخلیه ملک توسط مستاجر همراه با اخذ دستور تخلیه.

رای وحدت رویه:

رای وحدت رویه وجه التزام رای شماره 805 مورخ 16/10/99 می باشد .مطابق این رای هیات عمومی دیوانعالی کشور ،مبلغ وجه التزام حتی اگر بیش از شاخص نرخ تورم باشد چنانچه با سایر قوانین خصوصا مقررات پولی در تعارض نباشد معتبر است.این رای که در تایید ماده 230 قانون مدنی صادر گردیده است و با عنایت به اینکه بعضی از دادگاه ها به خسارات قراردادی بالاتر از نرخ تورم رای نمی دادند صادر گردید.در واقع این رای تایید دوباره ماده 10 قانون مدنی و اعتبار توافق طرفین در قرارداد است .مگر اینکه با قوانین امری مخالفت داشته باشد.

اگر نوع وجه التزام مشخص شده در قرارداد به حدی نامتعارف باشد که شبیه به یک شرط سفیهانه جلوه کند مثلا مبلغ خسارت چندین برابر مبلغ اصل قرارداد باشد می توان با عنوان شرط بیهوده و فاقد منفعت عقلائی مشروع آن را باطل کرد.

اما اگر شرط در این حد نامتعارف نباشد اما مبلغ خسارت سنگین باشد به نظر می رسد که حکومت با این ماده قانونی و رای وحدت رویه است و تا جایی که با قوانین پولی خصوصا قوانین پولشویی مغایرت نداشته باشد معتبر است.

وجه التزام یا خسارت تاخیر تادیه:

در مورد خسارت تاخیر تادیه قبلا در مقاله محاسبه سود چک برگشتی مفصل صحبت کردیم.در واقع خسارت تاخیر تادیه صرفا برای دعاوی مطالبات پول رایج قابل مطالبه است .مانند پرونده های چک. در اینگونه دعاوی دادگاهها از تاریخ مطالبه یا تاریخ چک تا زمان وصول بر اساس نرخ اعلامی بانک مرکزی برای خواهان خسارت دیرکرد یا تاخیر تادیه صادر می نمایند. و این برای جلوگیری از ضرر خواهان بر اثر کاهش ارزش پول می باشد.

اما خسارت قراردادی یا وجه الزام تعهد توافقی طرف معامله برای تاخیر یا عدم انجام تعهدات موجود در قرارداد است که در حیطه توافق بوده و نیازی به اثبات ورود ضرر نداشته و نرخ آن بر اساس ماده قانونی و رای وحدت رویه نه از طرف دادگاه که بوسیله توافق طرفین قرارداد مشخص می شود و دادگاه نمی تواند در مبلغ آن دخالتی بنماید .تنها می تواند شرایط مطالبه آن را احراز کند.

بنابراین تفاوت وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه آن است که تعیین اینگونه خسارت ها صرفا در قراردادهایی که مربوط به مطالبه پول رایج کشور ممکن است.مثل قراردادهای ملکی.مبلغ آن به توافق طرفین تعیین می گردد و ارتباطی با نرخ تورم اعلامی بانک مرکزی ندارد.