در دنیای کار و اشتغال، آگاهی از حقوق و مزایای قانونی، هم برای کارگران و هم برای کارفرمایان، امری حیاتی است. در این مقاله به بررسی جامع قوانین حداقل دستمزد و سایر مزایای قانونی کارگران در ایران می‌پردازیم تا از ابهامات احتمالی جلوگیری کرده و به درک بهتری از این موضوعات برسیم.
حداقل دستمزد: پایه و اساس حقوق کارگران
حداقل دستمزد مبلغی است که توسط شورای عالی کار هر ساله تعیین می‌شود و هیچ کارفرمایی مجاز به پرداخت مبلغی کمتر از آن نیست. این مبلغ به منظور تأمین حداقل نیازهای معیشتی یک خانواده در نظر گرفته می‌شود و مبنای محاسبه بسیاری از مزایای دیگر نیز هست.
شورای عالی کار، متشکل از نمایندگان دولت، کارفرمایان و کارگران، هر سال با توجه به نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی و هزینه‌های سبد معیشت، حداقل دستمزد را تعیین و به صورت بخشنامه ابلاغ می‌کند.
مزایای قانونی کارگران (حقوق و مزایای تبعی شغل)
علاوه بر حداقل دستمزد، کارگران مشمول مزایای دیگری نیز می‌شوند که به صورت قانونی تعریف شده‌اند. این مزایا، که به عنوان “حق‌السعی” شناخته می‌شوند، مجموعه‌ای از پرداخت‌ها شامل مزد، مزایا، عیدی، پاداش و… هستند.
مهم‌ترین مزایای قانونی کارگران عبارتند از:
- حق مسکن: مبلغی ثابت که هر ساله به عنوان کمک‌هزینه مسکن به کارگران پرداخت می‌شود.
- بن کارگری (کمک‌هزینه اقلام مصرفی): مبلغی نقدی که به منظور کمک به تأمین هزینه‌های مربوط به خوراک و سایر مایحتاج کارگران به آن‌ها پرداخت می‌شود.
- حق اولاد (کمک‌هزینه عائله‌مندی): این مزیت به کارگران بیمه‌شده‌ای که دارای حداقل ۷۲۰ روز سابقه بیمه و فرزند زیر ۱۸ سال (یا در حال تحصیل) هستند، به ازای هر فرزند تعلق می‌گیرد.
- پایه سنوات: مبلغی است که به کارگران با حداقل یک سال سابقه کار در یک کارگاه به صورت ماهانه یا در پایان سال پرداخت می‌شود. همانطور که در مقاله “نحوه محاسبه و مطالبه حق سنوات، عیدی و پاداش” به تفصیل اشاره شد، این مبلغ به سابقه کار فرد وابسته است.
- عیدی و پاداش سالانه: بر اساس قانون، کارفرما موظف است در پایان سال به هر کارگر حداقل معادل دو ماه و حداکثر سه ماه حقوق پایه، عیدی و پاداش بپردازد.
- مرخصی استحقاقی: کارگران به ازای هر سال کار، ۲۶ روز کاری مرخصی استحقاقی دارند.
- حق بیمه تأمین اجتماعی: کارفرما موظف است کارگر را بیمه کند و درصدی از حقوق او را به سازمان تأمین اجتماعی واریز کند.
نحوه محاسبه حقوق و مزایا: یک مثال ساده
برای درک بهتر، یک مثال ساده از نحوه محاسبه حقوق یک کارگر مجرد بدون سابقه کار و فرزند در سال ۱۴۰۴ را در یک جدول مقایسه‌ای ارائه می‌دهیم:
| عنوان | مبلغ (ریال) |
| حداقل دستمزد ماهانه | ۱۰۳,۹۰۹,۶۸۰ |
| حق مسکن | ۹,۰۰۰,۰۰۰ |
| بن خواربار | ۲۲,۰۰۰,۰۰۰ |
| مجموع ناخالص دریافتی | ۱۳۴,۹۰۹,۶۸۰ |
نکته: توجه داشته باشید که این مبلغ ناخالص است و کسوراتی مانند حق بیمه و مالیات از آن کسر خواهد شد.
نتیجه‌گیری و اهمیت مشاوره حقوقی
آگاهی از قوانین کار و مزایای قانونی، هم به کارگران کمک می‌کند تا از حقوق خود دفاع کنند و هم به کارفرمایان اطمینان می‌دهد که مطابق با قانون عمل می‌کنند. با توجه به پیچیدگی‌های گاه‌به‌گاه قوانین، به‌ویژه در مواردی مانند مطالبات قانونی یا دعاوی حقوقی، مشاوره با یک وکیل متخصص می‌تواند بسیار راه‌گشا باشد. این اقدام منطقی و پیشگیرانه، می‌تواند از بروز اختلافات جدی و صرف هزینه‌های اضافی در آینده جلوگیری کند.
