قصور پزشکی، پدیده‌ای است که می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای بیماران داشته باشد. اما قصور دقیقا به چه معناست و در قوانین ایران چگونه با آن برخورد می‌شود؟ این مقاله به بررسی جامع مصادیق قصور پزشکی و روش‌های قانونی اثبات آن می‌پردازد.
قصور پزشکی چیست و چه مصادیقی دارد؟
قصور پزشکی به هرگونه کوتاهی، سهل‌انگاری، بی‌احتیاطی، عدم مهارت یا رعایت نکردن مقررات دولتی و حرفه‌ای توسط پزشک یا کادر درمان گفته می‌شود که منجر به آسیب جسمی یا روحی به بیمار گردد. بر اساس ماده ۱۴۵ قانون مجازات اسلامی، در جرایم شبه عمد، قصور شامل چهار عنوان اصلی است:
- بی‌احتیاطی: انجام ندادن کاری که باید انجام می‌شد. به عنوان مثال، تجویز دوز بالای دارو بدون توجه به شرایط بیمار.
- بی‌مبالاتی: انجام دادن کاری که نباید انجام می‌شد. مثلاً استفاده از ابزار جراحی آلوده که منجر به عفونت شود.
- عدم مهارت: نداشتن توانایی و دانش لازم برای انجام یک عمل درمانی یا جراحی.
- رعایت نکردن نظامات دولتی: نقض دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های وزارت بهداشت و درمان.
مهم‌ترین مصادیق قصور پزشکی
قصور پزشکی می‌تواند در مراحل مختلف درمان رخ دهد. برخی از رایج‌ترین مصادیق آن عبارتند از:
- تشخیص نادرست: عدم تشخیص صحیح بیماری به دلیل بی‌دقتی یا عدم تجربه که منجر به درمان دیرهنگام یا غلط می‌شود.
- اشتباه در جراحی: باقی ماندن ابزار پزشکی در بدن بیمار، یا آسیب به اعضای حیاتی در حین عمل. در این مورد می‌توانید به مقاله “آثار قانونی مفقود شدن چک و سفته” مراجعه کنید تا ببینید چگونه یک خطای کوچک می‌تواند پیامدهای بزرگی داشته باشد.
- تجویز غلط دارو: تجویز دارویی که بیمار به آن حساسیت دارد یا دوز نامناسبی از آن.
- عفونت بیمارستانی: رعایت نکردن اصول بهداشتی در محیط درمان که به عفونت‌های ثانویه منجر می‌شود.
- بی‌توجهی پس از عمل: رها کردن بیمار بدون نظارت کافی پس از یک عمل جراحی که نیازمند مراقبت ویژه است.
- عدم کسب رضایت آگاهانه: انجام اقدامات درمانی بدون توضیح کامل خطرات و مزایای آن به بیمار یا بستگانش.
نحوه اثبات قصور پزشکی در مراجع قضایی
برای اثبات قصور پزشکی، فرد آسیب‌دیده یا وکیل او باید به مراجع قانونی مراجعه کرده و با ارائه مدارک مستند، کوتاهی کادر درمان را اثبات کند. این فرآیند معمولاً از طریق مراحل زیر انجام می‌شود:
- ثبت شکایت: ابتدا باید در مراجع مربوطه (دادسرای عمومی، دادسرای ویژه جرائم پزشکی یا سازمان نظام پزشکی) شکایت خود را ثبت کنید.
- ارائه مدارک: جمع‌آوری و ارائه کلیه مدارک پزشکی مانند پرونده بیمار، نتایج آزمایش‌ها، تصاویر رادیولوژی و هرگونه سند مرتبط با درمان ضروری است.
- ارجاع به هیئت کارشناسی: پرونده برای بررسی تخصصی به هیئتی از پزشکان متخصص ارجاع داده می‌شود. این هیئت، با بررسی مدارک و معاینه بیمار، قصور یا عدم قصور را تشخیص می‌دهد. در این مرحله، استناد به قوانین و مقررات پزشکی برای هیئت اهمیت زیادی دارد.
- صدور قرار کارشناسی: در نهایت، هیئت کارشناسی نظر خود را در قالب یک گزارش رسمی ارائه می‌دهد که مبنای تصمیم‌گیری مرجع قضایی قرار می‌گیرد.
- رای نهایی دادگاه: با توجه به نظر کارشناسان و سایر شواهد، دادگاه حکم نهایی را صادر می‌کند.
برای روشن‌تر شدن تفاوت‌ها، می‌توان یک مقایسه اجمالی بین قصور و خطای پزشکی در یک جدول داشت:
نتیجه‌گیری
قصور پزشکی مسئله‌ای پیچیده و تخصصی است که اثبات آن نیازمند دانش حقوقی و پزشکی کافی است. عدم آگاهی از قوانین می‌تواند منجر به تضییع حقوق بیمار شود. بنابراین، اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با چنین مشکلی مواجه شده‌اید، بهترین راه مشاوره با یک وکیل متخصص است.
یک وکیل می‌تواند با استفاده از دانش حقوقی خود، مدارک شما را به درستی آماده کرده و فرآیند شکایت را به بهترین نحو پیگیری کند تا حقوق از دست رفته شما احقاق شود. در مقالات گذشته اشاره شد که چقدر یک دفاع حقوقی قوی می‌تواند سرنوشت یک پرونده را تغییر دهد؛ این موضوع در پرونده‌های پزشکی نیز صدق می‌کند.
