موارد وصول چک قبل از موعد:
صدور چک از منظر قانون به معنای پرداخت آنی وجه است .بدین معنا که نوشتن تاریخ سررسید در چک بی معناست و در زمان صدور چک صادر کننده باید در بانک به اندازه مبلغ چک موجودی داشته باشد .از همین رو چکی که به وعده صادر شود و مابین زمان وصول و تاریخ سررسید فاصله باشد قابل تعقیب کیفری نیست چون حمایت حداکثری قانون از چکی است که به تاریخ روز صادر شده و تمام معنای قانونی چک را داشته باشد.
اما با اینهمه موارد وصول چک قبل از موعد هم از منظر حقوقی قابل بررسی و البته این موارد اندک و استثنایی است.
وصول چک در موعد:
مطابق ماده 3 قانون صدور چک ،تنها در تاریخ درج شده بر روی چک می توان به بانک مراجعه و وجه آن را مطالبه نمود و صادر کنند نیز در همین تاریخ موظف است معادل وجه چک در بانک موجودی داشته باشد.
تاریخ درج شده بر روی چک بدین معناست که صادر کننده اعلام نموده در تاریخ درج شده بر روی چک قادر به تامین وجه آن در حساب بانکی می باشد .به همین دلیل هر چند که فلسفه چک پرداخت آنی و بدون زمان آن است اما مقنن ،عرف جامعه و رویه بانکی به این توافق طرفینی احترام گذاشته و چک را تنها در موعد آن قابل پرداخت می داند.بنابراین اگر چک زودتر از تاریخ درج شده بر وری آن جهت دریافت وجه به بانک ارائه گردد ،بانک ها از پذیرش آن و پرداخت وجه یا صدور گواهی عدم پرداخت امتناع می ورزند.
با اینهمه برخورد دادگاهها در دعاوی چک بر اساس همان فلسفه چک تنظیم می گردد.بنابراین اگر صادر کننده بتواند در مراجع کیفری ثابت کند که تاریخ چک با تاریخ صدور متفاوت است یا به اصطلاح عامه چک روز نبوده است از تعقیب کیفری مصون می ماند.
اما در سایر روش های وصول وجه چک این مسئله مدنظر مرجع رسیدگی کننده قرار نگرفته و چک وعده دار نیز به شرط رعایت سایر مواعد قانونی از مزایای طرح دعاوی چک برخوردار خواهد گردید.
پس تاریخ چک از نظر مقنن و حتی در روند کاری بانک ها دارای اهمیت فراوانی است.رد اساس هیچ بانکی برای چکی که هنوز موعد پرداخت آن نرسیده گواهی عدم پراخت صادر نمی کند تا بتوان وجه آن را از مراجع قضایی مطالبه کرد.
وصول چک قبل از موعد :
تنها راه وصول چک قبل از موعد فوت صادر کننده می باشد. به استناد ماده 231 قانون امور حسبی به محض فوت شخص همه دین های مدت داری متوفی حال می شود یعنی به محض فوت امکان دریافت وجه چک که تاریخ آن هنوز نرسیده است فراهم می گردد.
البته در رویه بانک ها هر گاه شخصی فوت کند بانک ها فقط چک هایی را تاریخ سررسید آن قبل از فوت است پرداخت کرده و برای چک هایی که هنوز موعد آن هم نرسیده می توان علیه ورثه و حتی ضامنین و ظهر نویسان دادخواست داد.
بنابراین به محض اینکه شخص صادر کننده فوت نماید می توان وجه چک را که هنوز موعد و تاریخ وصول آن نرسیده است مطالبه کرد و این تنها موردی است که وصول وجه چک قبل از موعد در قانون مجوز دارد.
مطالبه وجه چک علیه ورثه نمی تواند به صورت کیفری صورت بگیرد.تعقیب کیفری شخصی که فوت نموده عملا بی معناست و بی شک نمی توان ورثه را بخاطر چک صادر شده از طرف مورث مورد تعقیب کیفری قرار داد.
بهترین گزینه در این شرایط طرح دعوای حقوقی همراه با تامین خواسته برای ماترک شخص فوت شده می باشد تا بتوان قبل از آنکه اموال وی توسط ورثه تقسیم گردد آن را بازداشت و توقیف نمود و به حق خویش رسید.
در چنین حالتی چنانچه اموال به جا مانده از فرد فوت شده کفایت تامین وجه چک را ننماید بی شک نمی توان آن را از اموال شخصی ورثه مطالبه نمود.
