شرایط و موانع قانونی ابطال قراردادهای صوری
قراردادهای صوری، ابزاری قانونی در ظاهر، اما باطلی در باطن هستند که با هدف فریب دیگران تنظیم می‌شوند. در این مقاله به بررسی شرایط ابطال این نوع قراردادها و موانعی که ممکن است در این مسیر وجود داشته باشد، می‌پردازیم.
مفهوم قرارداد صوری چیست؟
قرارداد صوری به معامله‌ای گفته می‌شود که طرفین آن، قصد و نیت واقعی برای ایجاد آثار حقوقی آن را ندارند. در واقع، هدف آن‌ها نه انتقال مالکیت، بلکه پنهان کردن یک وضعیت مالی یا حقوقی از دید دیگران است. برای مثال، یک بدهکار ممکن است برای فرار از پرداخت دیون خود، اموالش را به نام یکی از نزدیکانش منتقل کند. این اقدام، یک معامله صوری است.
نکته مهم: تشخیص قرارداد صوری از یک معامله واقعی، تنها از طریق بررسی قصد طرفین امکان‌پذیر است.
شرایط اساسی برای ابطال قرارداد صوری
برای اینکه یک قرارداد به عنوان صوری شناخته و ابطال شود، باید دو شرط اصلی زیر وجود داشته باشد:
- نبود قصد انشا (قصد واقعی): این مهم‌ترین رکن است. طرفین قرارداد قصد ندارند که مالکیت کالا یا ملک منتقل شود. برای مثال، در قرارداد صوری فروش یک خانه، نه فروشنده قصد فروش دارد و نه خریدار قصد خرید.
- اثبات صوری بودن: مدعی ابطال قرارداد (معمولاً طلبکاران) باید با ارائه دلایل و شواهد، صوری بودن آن را اثبات کند. این شواهد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- عدم پرداخت وجه معامله: اگر وجهی رد و بدل نشده باشد یا مبلغ پرداختی بسیار ناچیز باشد.
- ادامه تصرف فروشنده: با وجود عقد قرارداد، فروشنده همچنان در ملک یا مال تصرف داشته و از آن استفاده کند.
- رابطه خویشاوندی نزدیک: وجود رابطه سببی یا نسبی بین طرفین قرارداد (مانند رابطه پدر و فرزندی یا همسران).
- وضعیت مالی فروشنده: انتقال اموال بلافاصله پس از ایجاد بدهی‌های کلان.
موانع قانونی در مسیر ابطال قرارداد صوری
هرچند اثبات صوری بودن قرارداد ممکن است، اما در برخی شرایط، ابطال آن با موانعی روبرو می‌شود:
- عدم اثبات صوری بودن: اگر مدعی نتواند دلایل کافی برای اثبات صوری بودن قرارداد ارائه دهد، دادگاه دعوای او را رد خواهد کرد.
- حقوق شخص ثالث با حسن نیت: این یکی از مهم‌ترین موانع است. اگر مالی که به صورت صوری منتقل شده، توسط فردی که آن را به صورت صوری به نام خود کرده است به شخص ثالثی فروخته شود که از صوری بودن قرارداد اطلاعی ندارد (اصطلاحاً "حسن نیت" دارد)، ابطال قرارداد نسبت به آن شخص سوم ممکن نیست. در این شرایط، تنها می‌توان از فروشنده اصلی، مطالبه خسارت کرد.
- تفاوت قرارداد صوری با سایر قراردادها: گاهی اوقات قراردادهای صوری با سایر قراردادها مانند هبه یا معامله فضولی اشتباه گرفته می‌شوند. برای مثال، همانطور که در مقاله مراحل قانونی اثبات صوری بودن قرارداد و آثار آن اشاره کردیم، تفاوت اصلی قرارداد صوری با معامله فضولی در این است که در قرارداد صوری قصد معامله وجود ندارد اما در معامله فضولی، فردی بدون اجازه مالک، معامله را انجام داده است.
مقایسه قرارداد صوری با معامله فضولی
برای درک بهتر تفاوت قرارداد صوری و معامله فضولی که اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند، به جدول زیر توجه کنید:
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
ابطال قراردادهای صوری فرآیندی پیچیده است که به دقت و استناد به دلایل محکم نیاز دارد. این اقدام بیشتر برای حفظ حقوق طلبکاران و جلوگیری از فرار از دین صورت می‌گیرد. با این حال، همانطور که اشاره شد، وجود شخص ثالث با حسن نیت می‌تواند فرآیند ابطال را دشوار یا حتی غیرممکن سازد. بنابراین، در صورت مواجهه با چنین شرایطی، بهترین اقدام، مشاوره با یک وکیل متخصص است. یک وکیل می‌تواند با بررسی دقیق اسناد و مدارک، بهترین راهکار قانونی را برای شما مشخص کند و شانس موفقیت در دعوا را افزایش دهد.
نظرات حقوقی (۰)
هیچ نظری ثبت نشده است. اولین نظر حقوقی را شما ثبت کنید! 💬