جرایم قابل گذشت و غیر قابل گذشت: فهرست کامل و تفاوت‌ها در قانون ایران
جرایم در نظام حقوقی ایران بر اساس تأثیر گذشت شاکی خصوصی، به دو دسته قابل گذشت و غیر قابل گذشت تقسیم می‌شوند. شناخت این تفاوت برای هر شهروند امری حیاتی است.
بخش اول: تفاوت بنیادین جرایم قابل گذشت و غیر قابل گذشت
اصل کلی در قانون مجازات اسلامی (ماده ۱۰۳) این است که تمام جرایم، غیر قابل گذشت‌اند مگر آنکه در قانون قابل گذشت بودن آن‌ها تصریح شده باشد.
-
جرایم قابل گذشت 🤝
جرایمی هستند که تعقیب و اجرای مجازات آن‌ها منوط به شکایت و عدم گذشت شاکی خصوصی است. با گذشت شاکی در هر مرحله، تعقیب یا اجرای مجازات متوقف می‌شود.
-
جرایم غیر قابل گذشت
جنبه عمومی آن‌ها غالب است. آغاز و ادامه رسیدگی نیازی به شاکی خصوصی ندارد. گذشت شاکی فقط تخفیف ایجاد می‌کند، نه توقف دادرسی.
نکته: گذشت باید منجز باشد و عدول از آن پذیرفته نیست (ماده ۱۰۱ قانون مجازات اسلامی).
بخش دوم: لیست جرایم قابل گذشت
مهم‌ترین مصادیق بر اساس ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی:
| ردیف | عنوان جرم | مواد قانونی | توضیحات |
|---|---|---|---|
| ۱ | توهین و افترا (ساده) | م ۶۰۸ و ۶۹۷ | توهین به افراد عادی و نشر اکاذیب ساده. |
| ۲ | خیانت در امانت | م ۶۷۴ | سوءاستفاده از مال امانی. |
| ۳ | سوءاستفاده از سفیدمهر/سفیدامضا | م ۶۷۳ | استفاده از مهر یا سند سفید امضا. |
| ۴ | تهدید | م ۶۶۹ | تهدید به قتل، ضرر مالی یا شرافتی. |
| ۵ | ورود به عنف یا تهدید | م ۶۹۴ | ورود بدون اجازه با قهر یا تهدید. |
| ۶ | تصرف عدوانی/ممانعت از حق (املاک خصوصی) | م ۶۹۰ | در خصوص املاک خصوصی. |
| ۷ | جعل اسناد عادی | م ۵۳۶ | جعل اسناد غیررسمی مانند چک و دست‌نوشته. |
| ۸ | فریب در ازدواج (تدلیس) | م ۶۴۷ | کتمان واقعیت برای ازدواج. |
| ۹ | افشای اسرار | م ۶۴۸ | افشای اسرار حرفه‌ای یا مردم. |
| ۱۰ | مزاحمت تلفنی | م ۶۴۱ | ایجاد مزاحمت از طریق تلفن. |
| ۱۱ | برخی مصادیق تخریب | م ۶۷۷ | تخریب اموال خصوصی. |
نکته:
برخی جرایم تعزیری درجه ۷ و ۸ قابل گذشت تلقی می‌شوند. همچنین برخی جرایم مانند کلاهبرداری و انتقال مال غیر در مبالغ کم، قابل گذشت شده‌اند.
بخش سوم: جرایم غیر قابل گذشت
این جرایم به دلیل تأثیر بر نظم عمومی و امنیت جامعه، حتی با گذشت شاکی خصوصی نیز پیگیری می‌شوند.
- جرایم علیه امنیت: محاربه، افساد فی‌الارض، جرایم امنیتی.
- جرایم حدی: زنا، لواط، شرب مسکر و ...
- جرایم مهم علیه اشخاص: قتل عمد، آدم‌ربایی، تجاوز به عنف.
- جرایم اقتصادی سنگین: اختلاس، ارتشاء، پولشویی، جعل رسمی.
- جرایم علیه اموال دولتی: تخریب یا جعل اسناد رسمی.
- جرایم منافی عفت عمومی: اعمالی مثل تقبیل و مضاجعه در انظار عمومی.
نکته پایانی
برخی جرایم ممکن است بسته به شرایط هم جنبه خصوصی و هم عمومی داشته باشند. مشورت با یک وکیل متخصص می‌تواند در تعیین مسیر درست بسیار مؤثر باشد.
نظرات حقوقی (۰)
هیچ نظری ثبت نشده است. اولین نظر حقوقی را شما ثبت کنید! 💬