نکات حقوقی مهم در رضایت‌نامه آگاهانه بیمار پیش از جراحی
رضایت‌نامه آگاهانه، سندی قانونی و اخلاقی است که به بیمار این حق را می‌دهد تا پس از کسب اطلاعات کافی و کامل، آزادانه درباره پذیرش یا رد یک اقدام درمانی یا جراحی تصمیم‌گیری کند. این سند صرفاً یک فرم اداری نیست، بلکه تعهدی حقوقی است که کادر درمان را ملزم به اطلاع‌رسانی دقیق و کامل می‌سازد. نادیده گرفتن این فرآیند می‌تواند عواقب حقوقی جدی، از جمله مسئولیت کیفری و مدنی، برای پزشک به همراه داشته باشد.
محتوای رضایت‌نامه آگاهانه
ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی، در بند ۴، یکی از مصادیق ارتکاب جرم را تحت شرایط خاص، مجاز دانسته و آن را رضایت آگاهانه مجنی‌علیه (بیمار) می‌داند. یک رضایت‌نامه آگاهانه معتبر باید شامل موارد زیر باشد:
- تشخیص بیماری: توضیح دقیق و قابل فهم بیماری یا مشکل پزشکی بیمار.
- نوع جراحی یا درمان: شرح کامل اقدامات پزشکی که قرار است انجام شود.
- فواید و مزایا: تشریح منافع احتمالی جراحی یا درمان.
- خطرات و عوارض احتمالی: اطلاع‌رسانی کامل درباره ریسک‌های جراحی، عوارض جانبی و حتی احتمال مرگ. (همانطور که در مقاله "مصادیق قصور پزشکی و نحوه اثبات آن در مراجع قضایی" اشاره شد، عدم اطلاع‌رسانی صحیح یکی از مصادیق قصور است.)
- جایگزین‌های درمانی: معرفی سایر گزینه‌های درمانی موجود (حتی اگر پزشک آن‌ها را توصیه نمی‌کند).
- حق عدم رضایت: تاکید بر اینکه بیمار می‌تواند در هر مرحله‌ای از تصمیم خود صرف‌نظر کند.
جدول مقایسه رضایت‌نامه عادی با رضایت‌نامه آگاهانه
نکات حقوقی مهم
۱. سن قانونی و اهلیت بیمار
بیمار باید دارای سن قانونی (۱۸ سال تمام) و اهلیت عقلی برای تصمیم‌گیری باشد. در مورد افراد زیر ۱۸ سال یا فاقد اهلیت (مانند بیماران دارای اختلالات روانی شدید)، رضایت‌نامه باید توسط ولی، قیم یا نماینده قانونی او امضا شود.
۲. اضطرار پزشکی
در شرایط اورژانسی که جان بیمار در خطر است و امکان کسب رضایت آگاهانه از او یا اولیای قانونی‌اش وجود ندارد، پزشک می‌تواند با استناد به ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی، اقدام به جراحی کند. در این شرایط، اصل بر نجات جان بیمار است و پزشک مسئولیتی نخواهد داشت.
۳. زبان و شفافیت
اطلاعات باید به زبانی ساده و قابل فهم برای بیمار بیان شود. استفاده از اصطلاحات تخصصی بدون توضیح، باعث می‌شود رضایت‌نامه از اعتبار آگاهانه بودن ساقط شود.
۴. حق صرف‌نظر کردن از رضایت
بیمار حق دارد در هر زمانی، حتی لحظاتی پیش از جراحی، رضایت خود را پس بگیرد. این حق غیرقابل سلب است و پزشک موظف به رعایت آن است.
۵. مشاوره با وکیل متخصص
آگاهی از نکات حقوقی رضایت‌نامه آگاهانه، نه تنها برای بیماران بلکه برای پزشکان نیز اهمیت حیاتی دارد. بیماران با درک کامل حقوق خود، می‌توانند با اطمینان بیشتری درباره درمان خود تصمیم بگیرند. از سوی دیگر، پزشکان با رعایت دقیق این اصول قانونی و اخلاقی، می‌توانند از خود در برابر پیامدهای حقوقی احتمالی محافظت کنند و رابطه‌ای مبتنی بر اعتماد و احترام متقابل با بیماران خود برقرار سازند. در صورت بروز هرگونه ابهام یا نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی در این زمینه، مراجعه به یک وکیل مجرب توصیه می‌شود.
نظرات حقوقی (۰)
هیچ نظری ثبت نشده است. اولین نظر حقوقی را شما ثبت کنید! 💬