تفاوت قصور پزشکی با اشتباه پزشکی: کدام قابل پیگیری است؟
حتماً شما هم در اخبار یا در گفتگوهای روزمره، کلماتی مانند «قصور پزشکی» یا «اشتباه پزشکی» را شنیده‌اید. این دو اصطلاح، هرچند در نگاه اول شبیه به نظر می‌رسند، اما از نظر حقوقی و کیفری تفاوت‌های اساسی با هم دارند.
درک این تفاوت‌ها برای هر فردی که با نظام درمانی سروکار دارد، بسیار مهم است. در این مقاله قصد داریم به زبانی ساده و با استناد به قوانین حقوقی ایران، به بررسی این موضوع بپردازیم تا بدانیم در چه شرایطی می‌توانیم برای جبران خسارت اقدام کنیم.
اشتباه پزشکی چیست؟
اشتباه پزشکی به عملی گفته می‌شود که پزشک با رعایت تمامی اصول علمی و استاندارد‌های پزشکی، مرتکب آن می‌شود، اما نتیجه‌ی مطلوب به دست نمی‌آید. در واقع، در این نوع اشتباه، پزشک از روی عمد یا با بی‌احتیاطی عمل نکرده است. به عنوان مثال، ممکن است یک جراحی پیچیده با وجود رعایت تمامی پروتکل‌ها و دانش فنی، به دلیل شرایط خاص بدن بیمار، با موفقیت کامل همراه نباشد. این موارد معمولاً منجر به مسئولیت کیفری نمی‌شوند، مگر اینکه ثابت شود پزشک به وظایف خود عمل نکرده است.
قصور پزشکی چیست؟
در مقابل، قصور پزشکی به وضعیتی گفته می‌شود که پزشک از روی بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی، عدم مهارت یا عدم رعایت نظامات دولتی، باعث آسیب به بیمار می‌شود. در این موارد، پزشک می‌توانسته از وقوع آسیب جلوگیری کند، اما به دلیل سهل‌انگاری، این اتفاق رخ داده است.
بر اساس ماده ۱۴۵ قانون مجازات اسلامی، تقصیر عبارت است از بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی، عدم مهارت یا عدم رعایت نظامات دولتی. این همان چهار رکن اصلی قصور پزشکی است که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
- بی‌احتیاطی: انجام عملی که نباید انجام می‌شد. مثلاً تجویز دارویی که بیمار به آن حساسیت دارد، بدون گرفتن سابقه قبلی.
- بی‌مبالاتی: ترک فعلی که باید انجام می‌شد. مثلاً تزریق واکسن تاریخ‌مصرف‌گذشته یا عدم توجه به علائم حیاتی بیمار.
- عدم مهارت: نداشتن توانایی و دانش کافی برای انجام یک عمل درمانی. مثلاً پزشکی که تخصص لازم را ندارد و عمل جراحی را انجام می‌دهد.
- عدم رعایت نظامات دولتی: تخلف از دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی.
بنابراین، اگر پزشک به هر دلیلی از این چهار مورد تخطی کرده و به بیمار آسیب وارد شود، عمل وی قصور پزشکی محسوب می‌شود و قابل پیگیری است.
تفاوت کلیدی و قابل پیگیری
تفاوت اصلی میان این دو در وجود تقصیر است. در اشتباه پزشکی، تقصیری از سوی پزشک رخ نداده و وی تمامی استانداردها را رعایت کرده است. اما در قصور پزشکی، عنصر تقصیر وجود دارد و پزشک به دلیل بی‌احتیاطی یا سهل‌انگاری، باعث آسیب به بیمار شده است. به همین دلیل، تنها قصور پزشکی است که از نظر قانونی قابل پیگیری بوده و منجر به مسئولیت کیفری و حقوقی برای پزشک می‌شود.
در جدول زیر، تفاوت‌های این دو مفهوم را به صورت خلاصه مشاهده می‌کنید:
| ویژگی | اشتباه پزشکی | قصور پزشکی |
|---|---|---|
| وجود تقصیر | خیر، پزشک تمامی استانداردها را رعایت کرده است. | بله، به دلیل بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی، عدم مهارت یا عدم رعایت نظامات. |
| قابل پیگیری حقوقی | خیر، مگر اینکه اثبات شود تقصیر پنهانی وجود داشته است. | بله، به طور کامل و از طریق مراجع قضایی و سازمان نظام پزشکی. |
| نوع مسئولیت | در اغلب موارد مسئولیتی متوجه پزشک نیست. | مسئولیت کیفری، حقوقی و انتظامی. |
چگونگی پیگیری حقوقی
اگر فکر می‌کنید شما یا یکی از نزدیکانتان به دلیل قصور پزشکی آسیب دیده‌اید، اولین قدم، جمع‌آوری مدارک پزشکی و مراجعه به یک وکیل متخصص است. مطالبه دیه و جبران خسارت ناشی از خطای پزشکی از جمله حقوق شماست. پیگیری شکایت از طریق سازمان نظام پزشکی و همچنین دادسرای ویژه جرائم پزشکی امکان‌پذیر است.
به یاد داشته باشید که اثبات قصور پزشکی یک فرآیند تخصصی است و نیاز به نظر کارشناسی دارد. به همین دلیل، مشاوره با یک وکیل متخصص در زمینه قصور پزشکی و راه‌های اثبات آن می‌تواند شانس موفقیت شما را افزایش دهد. همچنین، برای آگاهی بیشتر در مورد صلاحیت مراجع رسیدگی به شکایات پزشکی می‌توانید به این مقاله مراجعه کنید.
نکات حقوقی مهم
- اصل برائت: در محاکم قضایی، اصل بر برائت پزشک است و شاکی باید با ارائه مدارک و نظر کارشناسان، قصور وی را اثبات کند.
- رعایت نظامات: اگر پزشک تمامی استانداردها و نظامات را رعایت کرده باشد، حتی اگر نتیجه نامطلوب باشد، مسئولیتی متوجه او نخواهد بود. اینجاست که اهمیت رضایت‌نامه آگاهانه بیمار پیش از جراحی مشخص می‌شود.
در نهایت، برای حل اختلافات با کادر درمانی، همیشه توصیه می‌شود ابتدا از راه‌های مسالمت‌آمیز و سپس از طریق مراجع قانونی اقدام کنید. آگاهی از حقوق خود، اولین و مهم‌ترین گام برای احقاق عدالت است.
نظرات حقوقی (۰)
هیچ نظری ثبت نشده است. اولین نظر حقوقی را شما ثبت کنید! 💬