چگونه در دعاوی چک برگشتی از خود دفاع کنیم؟
به منظور دفاع در برابر چک برگشتی باید بین انواع راههای حقوقی وصول چک تفاوت قائل شویم:
پرونده های کیفری:
در پرونده های کیفری اصولا طرح شکایت نیازمند رعایت شرایط خاصی می باشد
اگر مواعد قانونی برای طرح شکایت رعایت نگردد چک قابل شکایت کیفری نیست .اما با رعایت مواعد نیز برای دفاع در برابر چک برگشتی باز هم می توان به نبود شرایط دیگری از این نوع دعوا به استناد ماده 13 قانون صدور چک تمسک جست:
- در شکایت کیفری چک باید به تاریخ روز باشد. در غیر اینصورت شکایت کیفری با منع تعقیب مواجه می شود.پس برای دفاع در برابر چک برگشتی می توان با استناد به قراردادی که زمینه صدور چک می باشد یا با کمک گرفتن از کارشناسان خط و یا شهادت شهود و …. ثابت نمود که چک در تاریخی زودتر از تاریخ آن تنظیم شده است .و بدین وسیله از زیر بار مجازات رهایی یافت.
- چک کیفری نباید مشروط به شرط یا تضمینی باشد .پس برای دفاع در برابر چک برگشتی با اثبات هر یک از موارد فوق می توان پرونده را به منع تعقیب رسانید.
- چک بدون تاریخ که توسط شاکی تاریخ زده و برگشت خورده است قابل شکایت کیفری نیست.بنابر این با کارشناسی خط و تشخیص تفاوت خط و خودکار تنظیم کننده چک با تاریخ می توان این دفاع در برابر چک برگشتی را نیز مطرح نمود.
البته جهت جلوگیری از سوء استفاده در این زمینه باید خاطر نشان ساخت که چک همیشه باید توسط صادر کننده نوشته شود.
ماده 12 قانون صدور چک یعنی گذشت شاکی و یا پرداخت مبلغ و تودیع در صندوق دولت نیز از جمله راههای جلوگیری از مجازات است.
در پایان این نکته را یادآوری می نمایم که اگر بعد از برگشت زدن چک توسط یک شخص آن را به دیگری انتقال دهد ،چک قابلیت شکایت کیفری نخواهد داشت.
پرونده های حقوقی :
در تقدیم دادخواست جهت مطالبه وجه چک نیز به منظور دفاع در برابر چک برگشتی باید بگوییم که چک از دو اصل مهم تبعیت می نماید .اول اصل استقلال امضائات و دوم اصل تجریدی بودن.
بدین معنا که اگر چک شما از دست دارنده اول به ثالث منتقل شود و ثالث برای وصول وجه آن علیه شما طرح دعوا نماید شما نمی توانید برای نپرداختن وجه آن هیچ گونه دفاعی را مطرح نمایید و در نهایت محکوم به پرداخت خواهید شد.
اما اگر چک توسط دارنده ابتدائی و بلافصل وارد جریان رسیدگی حقوقی گردید ایراد معاملات بین شما در دادگاه قابل طرح است .مثلا می توانید به عدم انجام تعهد مورد نظر که مبنای صدور چک قرار گرفته است استناد کنید.
یکی از رایج ترین انواع دفاع در برابر چک برگشتی اعلام پرداخت وجه چک و عدم دریافت لاشه آن است که با پرینت حساب بانکی یا سایر ادله قابل اثبات می باشد.
در بعضی از شعب و بعضی از قضات زمانی که دعوا توسط دارنده ثالث مطرح می شود در حالیکه صادرکننده وجه چک را به دارنده اول پرداخته است یا چک با وقوع جرم مثلا خیانت در امانت منتقل گردیده است دادخواست جلب ثالث را پذیرفته و در نهایت ثالث را محکوم به پرداخت می نمایند.اما این یک رویه مسلم و قطعی نیست.
در مورد ظهرنویسان نیز تنها راه دفاع در برابر چک برگشتی این است که چک در خارج از مواعد قانونی یعنی بعد از گذشت 15 روز از تاریخ چک برگشت بخورد که در اینصورت ظهرنویس مسئول پرداخت قرار نمی گیرد.
پرونده های ثبتی:
در صدور اجرائیه برای وصول چک برگشتی از آنجا که دوایر اجرای ثبت شایستگی و صلاحیت رسیدگی به اختلافات اشخاص را ندارند هیچ دفاعی در این مراجع قابل پیگیری نیست.
پس برای دفاع در برابر چک برگشتی در این موارد ،چنانچه صادرکننده دلیلی برای دفاع از خود داشته باشد باید دادخواست توقف عملیات اجرائی را در دادگاه مطرح نماید و بعد از بررسی های قضائی چنانچه ادعا های صادرکننده مقرون به صحت بود به دستور دادگاه عملیات اجرائی ثبت متوقف می گردد.
در حال حاضر و با امکان صدور اجرائیه برای چک در دادگاه ها نیز از همین روش باید برای دفاع در برابر چک برگشتی استفاده نمود.
دفاعیاتی همچون ادعای جعل یا انکار و تردید نسبت به امضا رو یا ظهر چک ،مفقودی بودن یا سرقتی بودن چک نیز می تواند در همه انواع پرونده ها مورداستفاده قرار گیرد.
فصل ختام کلام آنکه اگر چه به نظر می رسد دارنده چک همیشه در روش های مختلف مطالبه پیروز میدان است اما آنجا که حقی مسلم از یکی از مسئولین چک زائل گردیده است یک وکیل متخصص می تواند به شما با یک دفاع حرفه ای کمک کند تا حق خویش را بازیابید.
