• مرضیه توانگر
• چک برگشتی

صفر تا صد چک سفید امضا

چک سفید امضا یکی از معضلات حقوقی مربوط به چک ها می باشد که ما در این مقاله قصد داریم در مورد اینکه چک سفید امضا یا همان چک سفید چیست و اینکه آیا چک سفید امضا اعتبار دارد و قانون در مورد آن چه می گوید صحبت کنیم.

همه چیز در مورد چک سفید امضا:

در تعریف چک سفید امضا باید بگوییم چکی است که دارای امضا صادرکننده بوده ولی مبلغی در آن درج نشده است.اینکه سایر اطلاعات مورد نیاز مانند تاریخ در چک سفید نوشته شده باشد یا خیر در این مورد بی اهمیت است.

در مورد اینکه چک سفید امضا اعتبار دارد یا خیر ماده 13 قانون صدور چک اصلاحی سال 82 در بند اول خود عبارت چک سفید امضا را بکار برده و آن را غیر قابل تعقیب کیفری دانسته است.این بند ماده به خوبی نشان می دهد که قانون جدید چک سفید امضا را معتبر می داند.اگر چه این گونه چک ها قابل تعقیب کیفری نیستند اما بی شک قابل وصول حقوقی می باشند.

 ماده 673 قانون مجازات اسلامی نیز سوء استفاده از سفید امضا را قابل تعقیب کیفری دانسته است که این خود دلیل دیگری بر اعتبار چک سفید امضا می باشد.

این گونه چک ها در موارد گوناگونی صادر می گردند:

1. بیشتر مواقع برای تضمین یک قرارداد صادر می شوند.
2. برای تضمین تخلیه ملک استیجاری در موعد مقرر.
3. گاهی برای معاملات غیر قانونی مثل پولشویی.
4. برای ربا و گرفتن سود غیر قانونی.
5. برای حسن انجام کار در روابط کارگری و کارفرمایی.
6. برای جبران خسارات احتمالی.

نکته مهم در صدور اینگونه چک ها از طرف صادرکننده این است که اگر به هر دلیلی ناگزیر از صدور چنین چک هایی شدید یا در قرارداد زمینه با قید شماره چک مشروط بودن یا محدود بودن آن را قید نمایید یا در رو یا پشت چک بنویسید که چنین چکی برای ضمانت یا به صورت مشروط صادر شده است تا دچار عواقب خطرناک صدور چنین چکی نگردید.

برای تسلیم و صدور چک سفید ،دریافت رسید تسلیم با قید محدودیت مبلغی آن الزامی می باشد.

هر چند که توصیه ابتدایی ما این است که تا می توانید از صدور سفید امضا در هر شرایطی امتناع نموده و مبلغ را بر وری آن درج نمایید.

نکته مهم آن است که چکی که تاریخ ندارد از نظر قانون چک سفید امضا محسوب نمی شود و تنها قید مبلغ در این مورد نقش دارد.

تشخیص سفید امضا:

اگر چک سفید امضا صادر شده مورد سوء استفاده از طرف دارنده قرار بگیرد صادرکننده برای رهایی از مجازات کیفری صدور چک بلامحل کافی است که سفید امضا بودن آن را ثابت کند.تا مشمول قانون چک سفید امضا قرار بگیرد.برای این اثبات باید از کارشناسان خط و امضا کمک گرفت.

در هنگام صدور و امضا چنین چکی حتما از خودکار شخصی خود استفاده کنید در چنین حالتی به کارشناس خط و امضا کمک کرده اید که با استفاده از تفاوت خودکار جهت درج امضا و مبلغ شما را به هدف برساند.همچنین اگر مدت زمان زیادی از صدور چک تا درج مبلغ گذشته باشد باز هم به راحتی قابل کارشناسی می باشد.استناد به قرارداد پیوست،توسل به شهادت شهود یا قراداد و روابط مالی مبنای صدور چک نیز از دیگر دلائلی است که می توان سفید امضا بودن چک را با آن ها اثبات نمود.

وصول چک سفید امضا:

درمورد اینکه آیا چک سفید امضا قابل وصول است؟ بحث مهم این است که آیا دارنده می تواند مبلغی را بر روی چک درج نماید؟؟؟

در این مورد نظریات و اقوال گوناگونی وجود دارد.اما آنچه در حال حاضر مورد تایید اکثریت است و در عمل اتفاق می افتد و دادگاهها و قانون جدید صدور چک نیز بر آن صحه می گذارد این است که اگر کسی چکی را بدون مبلغ و به صورت سفید امضا نماید بدان معناست که چنان اعتمادی به دارنده داشته که در عمل به او وکالت داده تا خود مبلغ را درج نماید.

بنابراین دارنده می تواند مبلغ را بر روی چک درج نموده و جهت وصول آن به بانک مراجعه نماید.بانک ها نیز در مواجهه با چکی که به صورت صحیح صادر شده و امضا صادرکننده با امضا موجود در بانک مطابقت دارد وجه آن را در صورت موجود بودن پرداخت خواهند کرد یا در صورت عدم موجودی کافی ،گواهی عدم پرداخت آن را صادر خواهند نمود.فقط چنانچه حساب مسدود بوده یا دستور عدم پرداخت صادر شده باشد بانک از پذیرش چک امتناع خواهد نمود.

در قانون جدید و با منع صدور چک در وجه حامل مشکلاتی از قبیل سرقت یا مفقود شدن چک سفید امضا نیز بوجود نخواهد آمد.

با توجه به آنچه گفته شد در گام اول که ارائه به بانک است نمی توان اقدام خاصی برای جلوگیری از پرداخت چنین چکی انجام داد.در مرحله بعد که اقدام قضائی برای دریافت وجه چک است اگر تعقیب کیفری صورت بگیرد همانطور که در بالا و در بحث تشخیص سفید امضا بودن چک گفتیم با اثبات این نکته و استناد به ماده 13 قانون می توان از بار مجازات و تعقیب کیفری صدور چک رها شد.

در بحث حقوقی مطالبه وجه چنین چک هایی همانطور که در بالا اشاره کردیم از آنجا که چنین چک هایی از نظر قانونی مورد تایید بوده و قابل وصول می باشند قابل مطالبه از بعد حقوقی نیز هستند.در این حالت تنها در صورتی که دارنده بر خلاف توافق فی مابین مبلغ نامتعارفی را که خارج از حدود توافق بوده بر روی آن درج نماید قابل دفاع حرفه ای می باشد.

استناد به قرارداد پیش زمینه صدور چک یا روابط مالی طرفین و توافقات کتبی یا شفاهی و اثبات آن از طرق مختلف و شهادت شهود می توان از پرداخت چکی که مورد سوء استفاده دارنده قرار گرفته رهایی یافت.نکته مهم آنکه در صورت سوء استفاده دارنده می توان به استناد ماده 673 قانون مجازات اسلامی نیز وی را به خیانت در امانت محکوم نمود.

اگر بر روی چک از طریق دادگاه یا اجراء ثبت اجرائیه ای صادر گردد که فرصت دفاع را برای صادرکننده ایجاد نکند باید با تقدیم دادخواست توقف عملیات اجرائی به دادگاه مانع از تعقیب عملیات اجرائی جهت وصول چک شد.

بخش مشکل ساز قضیه زمانی است که بر روی چک مبلغی درج گردیده و آن گاه به ثالث منتقل می شود که در این صورت نمی توان به روابط مالی و سوء استفاده از چک علیه دارنده متوسل گردید.راه حل در این موارد یا تقدیم دادخواست جلب ثالث به دادگاه علیه دارنده اول می باشد یا در صورت عدم پذیرش آن توسط دادگاه باید مبلغ چک را به دارنده فعلی پرداخت نموده و علیه دارنده اول طرح دعوای استیفاء بدون جهت نمود.

در پایان باید بگوییم متاسفانه اگر چه در عمل و در روابط مالی و کاری افراد به سهولت چک هایی صادر می شود ولی گاه عواقبی به دنبال دارد که زندگی فرد را تحت شعاع قرار می دهد.پس یا از صدور چک سفید امضا به هر دلیلی خودداری نمایید یا هنگام وصول از مشاوره یک وکیل حرفه ای در این زمینه استفاده نمایید.

همچنین با توجه به شرایط خاص دعاوی مربوط به این گونه چک ها هرگز توصیه نمی کنیم که بدون وکیل اینگونه دادگاه ها را ادامه دهید.

درخواست مشاوره

درخواست لایحه

مرضیه توانگر وب‌سایت

لیسانس حقوق و کارشناسی ارشد حقوق پزشکی پاسخگوی شما عزیزان هستم